Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst waarbij een persoon, de werknemer zich verbindt, tegen loon en onder gezag van een ander persoon, de werkgever, arbeid te verrichten.De basisprincipes voor de geldigheid van elke overeenkomst zijn uiteraard ook op de arbeidsovereenkomst van toepassing.
Zo is voor elke arbeidsovereenkomst vereist dat volgende elementen aanwezig zijn:
Een geldige toestemming van de partijen
De toestemming van één der partijen kan aangetast zijn door een nietigheid zoals daling of bedrog.
Gevallen waarin in het arbeid-overeenkomstenrecht op deze rechtsfiguren beroep gedaan wordt hebben dikwijls betrekking op het verzwijgen door de werknemer van persoonlijk gegevens bij het aangaan van het contract. Het is de rechtbank die, rekening houdend met de feitelijke toedracht van de zaak, zal dienen te oordelen als hier van dwaling in hoofde van de werkgever of van bedrog in hoofde van de werknemer sprake is.
Enkel voorbeelden uit de rechtspraak:
- Een werkneemster heeft haar toestand van zwangerschap niet medegedeeld bij het sollicitatiegesprek.
- Een werknemer heeft de werkgever in onwetendheid gelaten over de diploma's waarover hij beschikte, omdat deze niet nodig waren voor de gesolliciteerde job.
Bekwaamheid der partijen
De principes van burgerlijk recht zijn van toepassing. Wat de minderjarigen betreft, deze zijn rechtsbekwaam om een arbeidsovereenkomst te sluiten, met uitdrukkelijke of stilzwijgende machtiging van hun vader, moeder of voogd of bij ontstentenis daarvan met machtiging verleend door de jeugdrechtbank.
- een voorwerp
- een geoorloofde oorzaak
De arbeidsovereenkomst is een wederkerige overeenkomst, dit betekent dat elk der partijen één of meer verplichtingen heeft ten overstaan van de andere.
Voor de werkgever is de voornaamste verplichting het loon te betalen aan de werknemer, terwijl deze laatste dient te werken onder het gezag van de werkgever.
De arbeidsovereenkomst is een consensueel contract. Het kan mondeling aangegaan worden. Doorgaans zal een arbeidsovereenkomst evenwel schriftelijk opgesteld worden.
Hiervoor zijn er verschillende redenen :
- Een geschrift is niet noodzakelijk voor het bestaan van het contract maar zal latere bewijsproblemen vermijden.
- in een arbeidsovereenkomst worden naast de basisverplichtingen der partijen meestal bijkomende bedingen ingelast, voor dewelke de wetgever een geschrift als geldigheidsvereiste vooropstelt (zie verder)
- naast de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur, waarvoor de wetgever geen vormvereisten stelt, kan de overeenkomst ook onder andere modaliteiten aangegaan worden, en daar is een geschrift een uitdrukkelijke geldigheidsvereiste. (zie verder)
De arbeidsovereenkomst wordt geregeld door de wet van 3.7.1978 (B.S. 30.8.1978). Alle, met de bepalingen van die wet en van naar uitvoeringsbesluiten strijdige bedingen zijn nietig voor zover zij ertoe strekken de rechten van de werknemer in te korten of zijn verplichtingen te verzwaren.
De wet beoogt aldus een bijzondere bescherming van de werknemer. Immers, de bepalingen van de wet op de arbeidsovereenkomsten zijn niet dwingend ten voordele van de werkgever.
